"युवापुस्ता कुलतमा फस्नुका कारण" मनोसमाजिक सहजकर्ता दिनेश बुढाथोकी

गल्छी खबर,जेठ २५ शुक्रबार ।

युवापुस्ता कुलतमा फस्नुमा विभिन्न कारण ।

मनोसममजिक सहजकर्ता दिनेश बुढाथोकी 

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार लागुऔषध भनेको रसायनिक पदार्थ हो। यो स्वस्थ शरीरको लागि प्रयोग गर्न नमिल्ने पदार्थ हो।

विश्वमा अनुमानित १९ करोड २० लाख व्यक्तिले गाँजाको सेवन गर्ने गर्दछन्। गाँजाको दुर्व्यसनीका कारण करिब ७१ प्रतिशत व्यक्तिले अकालमा ज्यान गुमाउने गरेका छन्। गाँजापछि धेरै प्रयोग हुने अफिम सबैभन्दा हानिकारक लागुऔषधका रुपमा रहेको छ।

"हाम्रो देशमा भएका विभिन्न अध्ययन तथा अनुसन्धान अनुसार, युवापुस्ता कुलतमा फस्नुमा विभिन्न कारण हुन्छ। केही कारण यहाँ छन्।"

१) पारिवारीक कारणः

आजको पुस्ता लागुऔषध दुव्यर्सनमा फसनको पहिलो कारण उसको परिवार हो। परिवारको कुनै सदस्यले लागुऔषधको प्रयोग गर्दा बालबालिकाले पनि त्यसको सिको गर्छन्। त्यही कारणले गर्दा उनीहरू लागुऔषधको प्रयोग गर्छन्। परिवारको राम्रो व्यवहार नहुँदा, उनीहरूसँग समय नबिताउँदा, जति पैसा माग्यो सो पैसा दिनु, मागेको पैसा के कुरामा खर्च गर्छ त्यसको खोजिनीति नगर्नु, आफ्ना सन्तानको धेरै विश्वास गर्नु, सन्तानले गरेको नराम्रो कार्य ढाकछोप गर्दा किशोरकिशोरीहरू कुलतमा फसिसकेका हुन्छन्।

परिवारमा पनि आफ्नो सन्तान कुलतमा लागेको थाहा पाउने आमा हुन्छन्। आमाले चाहेमा समस्या समाधान हुन्छ। त्यसैले आमाहरूले समयमा नै आफ्ना सन्तानको खराब लतको उजागर गर्नुपर्छ अनि मात्र समस्याको न्यूनिकरण हुन्छ।

२) सांस्कृतिक तथा सामाजिक कारणः

कतिपय समुदायमा परम्परादेखि चल्दै आएको सांस्कृतिक तथा सामाजिक कारणले पनि अहिलेको पुस्ता लागुऔषधको कुलतमा फसेका छन् जस्तैः हाम्रो कतिपय समुदायमा जाँड रक्सीको सेवन गर्ने, परम्परा नै छ। सो परम्पराले पनि उनीहरूका घरका सन्तान लागुऔषधको कुलतमा फसेको हाम्रो अगाडि जलन्त उदाहरण छ।

३) साथीसंगतीको कारणः

अहिलेको पुस्ता साथीहरूको दबाबलाई थेग्न नसकेको कारणले पनि लागुऔषधको कलतमा फसेका छन्। गलत साथीको संगतले गर्दा कतिपय लागुऔषधको दुव्यर्सनमा फसेका छन्।

साथीले सुरूमा केही पनि हुँदैन भनेर चाखन लगाउने पछि त्यसले गर्दा बानी पर्ने यो लतलाई छोड्न गाह्रो हुने धेरै उदाहरण छन्। हरेक अभिभावकले आफ्ना सन्तानलाई कुलतबाट जोगाउन साथीसंगतीको संगत बेला बेला के कस्तो छ अनुगमन गर्नुपर्ने हुन्छ।

४) हिंसा तथा दुर्व्यवहारः

लागुऔषधको कुलतमा कतिपय मानिसहरू घरेलु हिंसा तथा दुर्व्यवहारको कारणले पनि कुलतमा फसेका छन्।

सन्तानले आफूले भनेको जस्तो काम नगरेको खण्डमा उनीहरूलाई मानसिक तनाव दिने, गाली गलौज गर्ने, छोराछोरीलाई चाहेको तथा आवश्यक पर्ने कुरा पनि उपलब्ध नगराउने, कुटपिट गर्ने यस्तो अवस्थाको अवस्था सृजना भएको खण्डमा उनीहरू घरमा नआउने साथीसंगतिसँग लागेर लागुऔषधको कुलतमा फसने गरेको विभिन्न अनुसन्धानले बताउँछ।

५) बेरोजगारी समस्याः

लागुऔषधको कुलतमा अहिलेको पुस्ता फस्नुको कारण बेरोजगारी पनि हो। देशमा दिनप्रतिदिन बढ्दो बेरोजगारी समस्या छ।

देशमा रोजगारीको अवसरहरू प्राप्त मात्रामा छैन स्नातक वा स्नातकोत्तर अध्ययन गरेका युवा पुस्ताहरू बेरोजगार छन्। युवा पुस्तालाई व्यस्त राख्ने कुनै अवसर छैन। त्यसैले गर्दा यी लागुऔषधको कुलतमा फसिराखेका छन्।

लागुऔषध दुर्व्यसनको लतमा लाग्नु यी माथिका कारण मात्र होइन, यसका अलवा विभिन्न अनुसन्धानबाट के थाहा छ भने यसबाट हुने क्षतिको बारेमा अहिलेको पुस्तालाई जानकारी नहुनु, चेतनामूलक कार्यक्रमको कमी हुनु,आफूले सोचे अनुसारको सफलता नहुनु, खुला सिमाना, लागुऔषधीको बेचबिखन र प्राप्ती सहज हुनु, रातारात धनी हुने सपना देख्नु, गरीबीको कारण, साना बालबालिकाहरूलाई यसमा प्रयोग गर्नु, कानुनको कडा रूपमा कार्यान्वन नहुनु,

लागुऔषध सहज रूपमा उत्पादन हुनु, डाक्टरको बिना सल्लाहमा पनि मेडिकल पसलहरूले औषधि विक्री वितरण गर्नु, डिप्रेसन, खराब संगत र परिवारको साथ नपाएर लागुपदार्थ सेवनतिर आकर्षित हुन्छन्।

- लागू  दुरुपयोगले युवाहरूमा के असर गर्छ? 

युवाहरूमा लागुऔषध दुरुपयोगको कारण र प्रभावहरू,

जब एक व्यक्तिले लागूपदार्थ प्रयोग गर्दछ, एक रासायनिक प्रतिक्रिया मस्तिष्क भित्र हुन्छ। औषधिको आधारमा, प्रयोगकर्ताले डोपामाइन ("खुशी" हर्मोन) को वृद्धि अनुभव गर्न सक्छ, जसले उत्साहको तीव्र लहर निम्त्याउँछ। वा, औषधिहरूले मस्तिष्कको प्राकृतिक न्यूरोट्रान्समिटरहरूको नक्कल गर्दछ र प्रयोगकर्ताको शरीरले जानकारी प्रक्रिया गर्ने तरिका परिवर्तन गर्दछ। यसले विभिन्न प्रभावहरूको एर्रे निम्त्याउन सक्छ, जस्तै शक्तिशाली संवेदी अनुभवहरू, विश्रामको भावनाहरू, भ्रमहरू, र धारणा वा समयको भावनामा परिवर्तनहरू। यसले नकारात्मक प्रतिक्रियाहरू पनि ट्रिगर गर्न सक्छ, जस्तै आतंक र विक्षिप्तता, शरीरको तापक्रम बढ्छ, मुटुको धड्कन, सास फेर्न समस्याहरू, र असंगति। औषधि प्रयोगको यी छोटो-अवधि प्रभावहरू, प्रयोग गरिएको औषधिको प्रकारमा निर्भर गर्दछ। यद्यपि, दुरुपयोगको लागूपदार्थमा केहि समान छ: तिनीहरूले व्यक्तिको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा दीर्घकालीन प्रभावहरूको लागि जोखिम निम्त्याउन सक्छन्। यो विशेष गरी युवाहरूको लागि सत्य हो, जो मस्तिष्कको विकासको महत्वपूर्ण चरणमा छन्। 

अहिले, तपाईं लागूपदार्थको दुरुपयोगको दीर्घकालीन प्रभावहरूको बारेमा जान्न उत्सुक हुन सक्नुहुन्छ, र यसले तपाईंको (वा तपाईंको प्रियजनको) स्वास्थ्यमा साँच्चै जोखिम खडा गरिरहेको छ कि छैन। तपाईं किशोरकिशोरी वा युवा वयस्कको अभिभावक हुन सक्नुहुन्छ र तिनीहरूको "मनोरञ्जन" लागूपदार्थको प्रयोगले थप गम्भीर परिणामहरू निम्त्याउन सक्छ भन्ने चिन्तामा हुनुहुन्छ। तपाईंको अवस्था जे भए पनि, युवाहरूमा लागुऔषध दुरुपयोगको प्रभावहरू र यसले कसैको दीर्घकालीन स्वास्थ्य र कल्याणलाई कसरी असर गर्छ भन्ने कुरा बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ। यो गाइडले तपाइँको लागि यो सबै तोड्नेछ।